“ไกลบ้าน” สารคดีที่ว่าด้วยความคิดคำนึงถึงบ้านอันห่างไกล “ไกลบ้าน” หนังสารคดีของ ธีรพันธ์ เงาจีนานันต์ ปล่อยให้ชมแบบออนไลน์ฟรีๆ หนึ่งสัปดาห์เต็ม เมื่อกลางเดือนมิถุนายนที่ผ่านมา แม้จะเป็นสารคดีที่มีความยาวไม่มากนัก และยังมีริ้วรอยของความไม่สมบูรณ์แบบอยู่บ้าง แต่พลังของเรื่องเล่าชีวิตอันระหกระเหินเร่ร่อนไกลจากภูมิลำเนาของ วัฒน์ วรรลยางกูร นั้นทรงพลังและเศร้าสะเทือนใจมากพอที่จะตรึงผู้ชมไว้ได้ตลอด 33 นาทีเต็ม
WRITER : จักรพันธุ์ ขวัญมงคล
วัฒน์ วรรลยางกูร อาจเป็นชื่อที่ไม่คุ้นนักสำหรับคนรุ่นใหม่ แต่ถ้าเป็นคอวรรณกรรมหรือนักอ่านรุ่นกลางเก่ากลางใหม่จะรู้จักชื่อของเขาดีในฐานะนักเขียนที่มีผลงานตีพิมพ์อย่างต่อเนื่องทั้งนวนิยาย รวมเรื่องสั้น สารคดี และบทกวี มีผลงานเด่นๆ อาทิ “มนต์รักทรานซิสเตอร์” (นวนิยายที่เป็นเอก รัตนเรือง นำไปดัดแปลงเป็นภาพยนตร์), “คือรักและหวัง”, “ปลายนาฟ้าเขียว”, “บนเส้นลวด” เป็นต้น วัฒน์ เป็นหนึ่งในนักศึกษาที่หนีภัยกวาดล้างล้อมปราบจากเหตุการณ์ 6 ตุลา 2519 เข้าป่า และออกจากป่าคืนเมืองในภายหลัง เส้นทางชีวิตของ วัฒน์ วรรลยางกูร หลังจากนั้นเขายังเขียนหนังสืออย่างต่อเนื่องเช่นเดียวกับยืนหยัดแสดงจุดยืนทางการเมืองที่อยู่ตรงข้ามการรัฐประหารทุกครั้งตลอดระยะเวลาที่ผ่านมา
และชื่อของ วัฒน์ วรรลยางกูร ตกเป็นข่าวอีกครั้งหลังการรัฐประหารเมื่อวันที่ 22 พฤษภาคม 2557 คสช. ได้ออกคำสั่งเรียกบุคคลเข้ารายงานตัวอย่างเป็นทางการ ซึ่ง วัฒน์ เป็นหนึ่งในผู้ถูกเรียกให้ไปรายงานตัวเนื่องจากฝ่าฝืนคำสั่ง คสช. และมีคดีที่เกี่ยวข้องกับมาตรา 112 จากการจัดงาน “40 ปี 14 ตุลาคม” ในปี 2556 แต่เขาไม่ไปแสดงตัวตามคำสั่งของ คสช. และตัดสินใจลี้ภัยออกนอกประเทศ เดินทางออกจากบ้านและครอบครัว
สารคดี “ไกลบ้าน” ของ ธีรพันธ์ เงาจีนานันต์ เริ่มต้นเล่าเรื่องจากเหตุการณ์ดังกล่าวนี้ ในช่วงแรกหนังฉายภาพให้เห็นชีวิตความเป็นอยู่ของ วัฒน์ ในฐานะผู้ลี้ภัย อยู่อาศัยในบ้านหลังเล็ก หรืออาจจะเรียกว่ากระต๊อบมุงสังกะสีก็อาจไม่ผิดนัก ความเป็นอยู่ของเขาแม้อาจดูติดขัดอยู่บ้าง แต่หนังก็พยายามนำเสนอภาพของความไม่อินังขังขอบใดๆ ต่อชะตากรรมตัวเองของ วัฒน์ วรรลยางกูร ผ่านการดื่มน้ำจากแก้วไวน์หลายต่อหลายครั้งและภาพจับที่จับแก้วนี้อย่าวมีนัยสำคัญ เสมือนยืนยันหนักแน่นว่า วัฒน์ วรรลยางกูร ยังใช้ชีวิดได้ตามปกติสุข แม้ไม่เหมือนเดิมหรือมีอุปสรรคอยู่บ้าง แต่ก็ไม่ถูกลิดรอนสิทธิเสรีภาพจากรัฐบาลทหาร ยังคง คิด เขียน แสดงความเชื่อได้ตามที่เขาต้องการ
สะท้อนภาพความโยงใยกันและกันของคนในบ้านได้เป็นอย่างดี ซึ่งมันคงไม่ใช่เรื่องแปลกเลยหากพวกเขาได้อยู่อาศัยร่วมกันในบ้านเหมือนคนทั่วไป แต่สำหรับคนที่ต้องไกลบ้าน การมองเห็นความสัมพันธ์ผ่านการอุปมาแบบนี้เป็นสิ่งที่สะเทือนใจและช่วยให้ “ไกลบ้าน” ของ ธีรพันธ์ เงาจีนานันต์ กลายเป็นหนังสารคดีที่ทรงพลังโดยสมบูรณ์
ครึ่งหลังของหนังเป็นการเล่าเรื่องจากปากของลูกชายคนกลางที่คลุกคลีกับ วัฒน์ ในครึ่งเรื่องแรก ผ่านภาพบ้านของครอบครัว วรรลยางกูร อันรกร้างที่จังหวัดกาญจนบุรี แม้บ้านจะดูขาดการดูแลรักษาและเสื่อมโทรมไปตามกาลเวลาเนื่องจากไม่มีผู้อยู่อาศัย แต่หนังก็พยายามนำเสนอภาพโครงสร้างของบ้านและอาณาบริเวณที่มีร่องรอยของการเป็นบ้านที่น่าอยู่ ราวกับจะบอกว่าบ้านหลังนี้ ครั้งหนึ่งเคยมีครอบครัวอยู่กับครบหน้า แต่ชะตากรรมได้พัดพาให้สมาชิกแต่ละคนในครอบครัวต้องอยู่ไกลบ้านและรอคอยการกลับมารวมตัวกันอีกครั้งหนึ่ง ณ บ้านหลังนี้
และยิ่งทรงพลังมากขึ้น (และแสนเศร้ามากขึ้นอีกเช่นกัน) เมื่อเขาเล่าว่า ลูกๆ ทั้งสามของ วัฒน์ มีกลุ่มไลน์ชื่อว่า “Home in the sky” ไว้พูดคุยแลกเปลี่ยนความเป็นไปกันตามประสา พ่อลูก พี่น้อง การตั้งชื่อว่าบ้านที่ลอยอยู่ในอากาศนั้นสะท้อนความเจ็บปวดขมขื่นบางอย่างที่สมาชิกในบ้านต้องแบกรับไว้ได้ดี และหนังปิดท้ายด้วยความคิดของสามพี่น้องที่มีต่อบ้านว่า พี่ชายมองบ้านของพวกเขาเหมือนเกวียนที่วิ่งไปตามหนทางขรุขระ บนนั้นมีสมาชิกพร้อมหน้าและภาพของแม่ผู้ล่วงลับ ตัวเขาเอง มองพ่อในฐานะมนุษย์คนหนึ่งมากขึ้น ไม่ใช่ฮีโร่ เป็นคนคนหนึ่งที่มีอารมณ์และความรู้สึกอันหลากหลาย และน้องสาวคนสุดท้องที่เปรียบพ่อเป็นพระอาทิตย์ แม่เป็นดวงจันทร์ ลูกๆ คือโลก ดวงอาทิตย์และดวงจันทร์ต่างทำให้โลกสมดุล สร้างแสงสว่างและทำให้เกิดน้ำขึ้นลง ทั้งหมดนั้นคือการมอบชีวิตแก่โลก ถ้าดาวดวงใดดับไป โลกก็จะเป็นโลกที่อยู่ลำบาก
ทั้งหมดนั้นสะท้อนภาพความโยงใยกันและกันของคนในบ้านได้เป็นอย่างดี ซึ่งมันคงไม่ใช่เรื่องแปลกเลยหากพวกเขาได้อยู่อาศัยร่วมกันในบ้านเหมือนคนทั่วไป แต่สำหรับคนที่ต้องไกลบ้าน การมองเห็นความสัมพันธ์ผ่านการอุปมาแบบนี้เป็นสิ่งที่สะเทือนใจและช่วยให้ “ไกลบ้าน” ของ ธีรพันธ์ เงาจีนานันต์ กลายเป็นหนังสารคดีที่ทรงพลังโดยสมบูรณ์ แม้จะตัดเรื่ององค์ประกอบ หรือคุณภาพการผลิตในฐานะหนังสารคดีที่ดีเรื่องหนึ่งก็ตาม
TAG
ไกลบ้าน วัฒน์ วรรลยางกูร ธีรพันธ์ เงาจีนานันต์ movie culture lifestyle “ไกลบ้าน” สารคดีที่ว่าด้วยความคิดคำนึงถึงบ้านอันห่างไกล
CONTRIBUTORS
EVERYTHING TEAM
CULTURE&LIFESTYLE / MOVIE
งานศิลปะที่หลอมรวมอยู่ในเนื้อกายภาพยนตร์ The Room Next Door ของ Pedro Almodóvar
ถ้าเอ่ยชื่อของ เปโดร อัลโมโดวาร์ (Pedro Almodóvar) หลายคนอาจรู้จักเขาในฐานะผู้กํากับเจ้าของ ฉายา “เจ้าป้าแห่งวงการหนังสเปน” ที่นอกจากหนังของเขาจะเต็มไปด้วยลีลาอันจัดจ้าน เปี่ยมสีสัน เต็มไปด้วยเอกลักษณ์เฉพาะตัวอันแปลกประหลาดพิลึกพิลั่นพิสดารเหนือความคาดหมาย และถึง พร้อมไปด้วยศิลปะภาพยนตร์อย่างเต็มเปี่ยมแล้ว ด้วยความที่อัลโมโดวาร์หลงใหลในศิลปะอย่างลึก ซึ้ง ทําให้มักจะมีงานศิลปะปรากฏให้เห็นในหนังของเขาอยู่บ่อยครั้ง และนอกจากเขาจะหยิบงาน ศิลปะเหล่านั้นมาใช้ในหนังเพราะความหลงใหลและรสนิยมส่วนตัวอันวิไลของตัวเองแล้ว ในหลายๆ ครั้ง ผลงานศิลปะเหล่านั้นยังทําหน้าที่ในการช่วยขับเคลื่อนเรื่องราว ขับเน้นบุคลิกภาพของตัวละคร และเป็นสัญลักษณ์ที่สัมพันธ์กับเนื้อหาในหนังอย่างแนบเนียน
Panu Boonpipattanapong January 2025
CULTURE&LIFESTYLE / MOVIE
Love Lies เรื่องรักจากคำหลอกของหญิงหม่ายและมิชฉาชีพ ผลงานการกำกับครั้งแรกของ Ho Miu Ki
ท่ามกลางลิสต์ภาพยนตร์ต่อสู้ระทึกขวัญ หรือภาพยนตร์ดราม่าเรียกอารมณ์ผู้ชม ใน Hong Kong Film Gala Presentation & Dynamic Cityscapes of Hong Kong Films “งานภาพยนตร์ฮ่องกงพลังหนังขับเคลื่อนเมือง กับนิทรรศการหนังฮ่องกง” ที่เดินทางกลับมาฉายในไทยอีกครั้งในช่วงสัปดาห์ที่ผ่านมา ก็ยังมีภาพยนตร์กลิ่นอายโรแมนติกอีกหนึ่งเรื่อง ที่น่าจับตามองไม่แพ้กันอย่าง Love Lies ที่นำเสนอความสัมพันธ์ของแพทย์หญิงหม่าย ที่รับบทโดย Sandra Ng Kwan-Yue (อู๋จินหยู) ผู้ร่ำรวย และมีหน้าที่การงานที่ดี ซึ่งบังเอิญตกหลุมรักกับวิศวกรชาวฝรั่งเศสวัยกลางคน ที่คอยหยอดคำหวานและคำห่วงใยผ่านแชทมาให้ตลอด จนกระทั่งเธอค้นพบความจริงว่าเบื้องหลังแชทเหล่านี้เกิดขึ้นด้วยคำลวงจากฝีมือเด็กหนุ่มมิชฉาชีพ ที่รับบทโดย MC Cheung (เอ็มซีเจิ้ง) ดังนั้นเรื่องราวต่อจากนี้ในภาพยนตร์จึงเป็นการค้นหาคำตอบของเธอในสมการความสัมพันธ์ครั้งนี้ว่าจะจบลงอย่างไร
EVERYTHING TEAM 9 months ago
CULTURE&LIFESTYLE / MOVIE
Nick Cheuk ผู้กำกับและนักเขียนบท Time Still Turn The Page ภาพยนตร์ทรงพลังที่ท่วมท้นด้วยคำชื่นชมจากทั้งในและนอกฮ่องกง
ความสำเร็จด้านรายได้กว่า 100 ล้านเหรียญฮ่องกงของ A Guilty Conscience จากการกำกับของ แจ็ค อึ่ง (Jack Ng) สร้างปรากฏการณ์ใหญ่ที่นับได้ว่าเป็นความหวังใหม่ของอุตสาหกรรรมภาพยนตร์ของฮ่องกง และทำให้บรรยากาศของแวดวงนี้ดูจะกลับมาคึกคักอีกครั้งในสายตาของแฟนหนังทั่วโลก พอ Hong Kong Film Gala Presentation หรือที่ในปีนี้ใช้ชื่อเต็มว่า Hong Kong Film Gala Presentation & Dynamic Cityscapes of Hong Kong Films “งานภาพยนตร์ฮ่องกงพลังหนังขับเคลื่อนเมือง กับนิทรรศการหนังฮ่องกง” ได้กลับมาจัดอีกครั้งในประเทศไทย ก็ทำให้ลิสต์ในปีนี้เต็มไปด้วยภาพยนตร์คุณภาพที่น่าจับตามองจากฝีมือการกำกับของผู้กำกับรุ่นใหม่ และจากพลังของนักแสดง
EVERYTHING TEAM 9 months ago
CULTURE&LIFESTYLE / MOVIE
บทสนทนาเชิงลึกกับสองผู้กำกับหนังสารคดี Breaking The Cycle
ภาพยนตร์สารคดีเรื่องนี้สามารถเป็นหลักฐานชิ้นสำคัญที่จะบอกเล่าแก่คนรุ่นหลังได้ว่าพวกเราซึ่งเป็นประชาชนภายในประเทศนี้ผ่านอะไรกันมา กำกับโดย “เอกพงษ์ สราญเศรษฐ์” (เอก) ผู้กำกับภาพยนตร์อิสระจากสงขลา เอกเริ่มกำกับสารคดีสั้นเกี่ยวกับความตายของ กฤษณ์ สราญเศรษฐ์ ลุงของเขาในชื่อเรื่อง “คลื่นทรงจำ” (2561) ซึ่งได้รับรางวัลสารคดีสั้นยอดเยี่ยมในงานเทศกาลภาพยนตร์สารคดีนานาชาติ DMZ ที่ประเทศเกาหลีใต้ และได้เข้าฉายในเทศกาลต่างประเทศอีกหลายแห่ง และผู้กำกับอีกคน คือ “ธนกฤต ดวงมณีพร” (สนุ้ก) ผู้กำกับภาพยนตร์และผู้กำกับภาพ ที่ได้เข้าชิงรางวัลช้างเผือกจากเทศกาลภาพยนตร์สั้นแห่งประเทศไทยครั้งที่ 21 จากเรื่อง “ทุกคนที่บ้านสบายดี” (2560) และได้รับเลือกฉายในเทศกาลภาพยนตร์นานาชาติไห่ หนาน
EVERYTHING TEAM a year ago
CULTURE&LIFESTYLE / MOVIE
งานศิลปะที่รายล้อมตัวละครในหนังทริลเลอร์จิตวิทยา Inside (2023)
Inside (2023) หนังทริลเลอร์จิตวิทยาของผู้กำกับสัญชาติกรีซ วาซิลลิส แคตซูพิส (Vasilis Katsoupis) ที่เล่าเรื่องราวของของนีโม (วิลเลียม เดโฟ) หัวขโมยที่ลักลอบเข้าไปในเพนท์เฮ้าส์สุดหรูของสถาปนิกชื่อดัง เพื่อขโมยงานศิลปะราคาแพงที่สะสมอยู่ในนั้น แต่ดันบังเอิญโชคร้ายถูกระบบนิรภัยขังอยู่ภายในคนเดียว ท่ามกลางงานศิลปะที่อยู่รายรอบ จนเขาต้องหาทางเอาชีวิตรอดอยู่ข้างใน โดยอาศัยข้าวของรอบตัว หรือแม้แต่งานศิลปะที่อยู่ในนั้นมาใช้เป็นเครื่องมือก็ตาม เรียกได้ว่าเป็น Cast Away เวอร์ชันอาชญากรก็ได้
Panu Boonpipattanapong a year ago
CULTURE&LIFESTYLE / MOVIE
Exclusive Talk กับผู้กำกับและนักแสดงนำหญิงจาก “A Guilty Conscience” ภาพยนตร์ฮ่องกงเรื่องแรกที่ทำรายได้ทะลุร้อยล้านเหรียญฮ่องกง
ฮ่องกง เมื่อราวสิบยี่สิบปีก่อน นับได้ว่าเป็นอีกหนึ่งประเทศที่น่าจับตามองมาก ๆ ในฐานะประเทศที่ส่งออกภาพยนตร์ออกสู่สายตาของประชาคมโลก ไม่ว่าจะเป็นภาพยนตร์ต่อสู้กำลังภายใน ภาพยนตร์มาเฟีย หรือแม้แต่ภาพยนตร์ชีวิตที่ถ่ายทอดอารมณ์ได้อย่างลึกซึ้งของหว่องกาไว จนเรียกได้ว่าเป็นยุคทองของอุตสาหกรรมฮ่องกง แต่ด้วยปัจจัยหลาย ๆ อย่าง ทำให้ความคึกคักของภาพยนตร์ฮ่องกงเริ่มเงียบเหงามากขึ้นเรื่อย ๆ จนแฟนหนังฮ่องกงหลายคน ออกปากบ่นคิดถึงความรุ่งเรืองในอดีต ดังนั้นเมื่อเกิดปรากฏการณ์ความนิยมระดับ 100 ล้านเหรียญฮ่องกง ของภาพยนตร์อาชญากรรมอย่าง A Guilty Conscience ขึ้นมาแล้ว แสงที่เคยริบหรี่ก็อาจจะกลับมาสว่างไสวขึ้นมาอีกครั้ง
EVERYTHING TEAM 2 years ago
SIGN UP TO OUR NEWSLETTER
A Monthly update of the new issue from us
SUBMIT
THANK YOU FOR YOUR SUBSCRIPTION
